15 kwietnia w Kazachstanie od 2011 roku obchodzi się Dzień Zakochanych, którego patronami są Kozy i Bajan.
„Kozy Korpesz – Bayan Sulu” to kazachski poemat z XIII – XIV wieku, zapisany w połowie XIX wieku. Istnieje ponad 20 wersji tego tekstu.
Jedna z wersji poematu
Stara legenda o tragicznej miłości Kozy Korpesza i Bajan Sulu mówi, że przyjaciele z dzieciństwa, Sarybaj i Karabaj, przysięgli, że ich dzieci wezmą ślub. Zostały one zeswatane jeszcze przed narodzinami. Nie doczekawszy narodzin syna, Sarybaj umiera podczas polowania. Kozy i Bajan zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia. Czas mijał, a Karabaj zmienił swoje plany wobec młodych. Obiecał oddać córkę Kodarowi, który kiedyś uratował jego stada. Kodar staje się przeszkodą dla kochanków. Pierwszy z trójki bohaterów ginie Kozy. Aby zemścić się na zabójcy, zasmucona Bajan ucieka się do podstępu. Obiecuje poślubić Kodara, jeśli wykopie dla niej studnię ze źródlaną wodą. Kodar zabiera się do pracy, wchodząc coraz głębiej itrzyma się długich warkoczy Bajan. Dziewczyna nagle obcina warkocze, a pozostawiony w studni Kodar umiera. W ten sposób Kozy zostaje pomszczony. Na jego grobie bohaterka legendy zabija się sztyletem.
Grób Kozy i Bajan
Zachowało się miejsce związane z legendą o nieszczęśliwiej miłości. Niestety jest ono trudno dostępne.
Balet „Kozy Korpesz i Bajan Sulu”
Przedstawienie łączyło w sobie balet i taniec nowoczesny. Można obejrzeć wiele ciekawych scen, np. narodziny dzieci – Kozy i Bajan, taniec wilków, bazar, zaplatanie warkoczy, którymi zabito Kodara. Scenografia nawiązywała do mitologii. Spektakl został sworzony przez artystów z Kazachstanu, Ukrainy i Rosji.
Treść
Prolog
Biały Starzec tworzy z gliny chłopca Kozy ( Козы) i dziewczynkę Bajan (Баян) i umieszcz ich w różnych rodzinach. Rodzice cieszą się z pojawienia dzieci. Z tej okazji mężczyźni wybierają się na polowanie, aby uczcić radosną wiadomość.
A w stepie Wilczyca prosi Starca o urodzenie syna. Wataha wilków potrzebuje silnego i odważnego przywódcy.
Akt 1
Szczęśliwi ojcowie Kozy i Bajan organizują polowanie. Myśliwi trafiają na trop Wilczycy. Ojciec Kozy śmiertelnie ranił Wilczycę, która rodzi w ostatnim momencie i umiera. Uczestniczący w polowaniu wzięli swoją zdobycz, a młodego wilczka wypuścili w step. Zaopiekowała się nim wataha wilków.
Czas szybko biegnie. Wilk dorósł i ciągnie go do ludzi.
Następnie pokazany jest gwarny i kolorowy bazar. Tam ludzie kupują i wymieniają różne produkty, spotykają się rozmawiają. Zebranych cieszy teatr kukiełkowy, walki, zawody sportowe. Tam poznają się i zakochują w sobie Kozy i Bajan. Ojcowie, obserwując to, postanawiają, że odbędzie się ich ślub. Zakochani nie widzą świata poza sobą. Ale pojawia się Kodar, któremu podoba się Bajan. Wywiązuje się bójka między Kozy i Kodarem. Ludzie uważają Kodara za obcego, nie lubią go i wyganiają. Ten postanawia się za to zemścić.
Ojcowie Kozy i Bajan wybierają się na bazar. Step jest jednak niebezpieczny, błąka się tam wataha wilków, która przygarnęła syna Wilczycy. Kodar ma umiejętność przenieniania się z człowieka w wilka. Jest też przywódcą watahy. Na ojców napadają wilki, a Sarybaj wdaje sięz nimi w śmiertelną walkę. Kodar udaje, że ratuje ojca Bajan, za co ten jest mu bardzo wdzięczny i zaprasza do swojej jurty. Wybawca prosi, aby Karabaj oddał mu córkę za żonę. Ojcu Bajan trudno złamać wcześniej dane słowo, ale robi to.
Nad wodospadem spotyjają się zakochani i obiecują sobie wieczną miłość.
Akt 2
Jest święto, dzieci cieszą się teatrem kukiełkowym, młodzi chłopcy pokazują swoją zręczność w walce. Wśród świętujących jest też Kodar, który obserwuje Bajan. Zgromadzeni przeganiają mlodego mężczyznę, a on chowa się w skałach i z jego piersi wydobywa się wilkczy skowyt. Ukazuje mu się matka i scena jej śmierci. Starzec nie jest w stanie zmienić losów Kozy, Bajan i Kodara.
Dziewczyna po święcie wraca do jurty, a w drodze napada ją Kodar. Udaje jej się uciec. Chłopak jest zły i idzie do ojca Bajan, aby dotrzymał obietnicy i oddał mu córkę za żonę. Ten nie mając innego wyjścia ogłasza ślub Bajan i Kodara.
Starzec mówi o tym Kozy i radzi, aby pojawił się on w przebraniu na ślubie i wykradł ukochaną.
Kodar triumfuje, ponieważ odbędzie się jego ślub z Bajan. Z radości tańczy ze swoją watahą. Aż w końcu zapada w sen. Kozy ucieka razem z Bajan. Kiedy widzi to Kodar jest wściekły i jeszcze bardziej nienawidzi Kozy. Nic nie może go zatrzymać, zaczyna pościg.
Zakochani są nad wodospadem i myślą, że nic ich już nie rozdzieli, są szczęśliwi. Wtedy pojawia się Kodar i zaczyna się bójka między młodzieńcami. Kozy ginie od ciosu przeciwnika.
Przyjaciółki zaplatają Bajan warkocze, które okazuja się bardzo długie. Oplatają nimi Kodara, który nie może się oswobodzić i umiera. Kozy został pomszczony. Serce Bajan pękło i umiera ona na rękach Starca.
Milczące skały skrywają wiele legend. Dzieci rodzą się z nadzieją na szczęście. Życie toczy się dalej, a piękna i tragiczna historia Kozy i Bajan przetrwała wieki.
Balet trwa 2 godziny 5 minut z jedną przerwą.
Teatr „Astana Balet ” powstał w 2012 roku z inicjatywy Pierwszego Prezydenta Republiki Kazachstanu Nursułtana Nazarbajewa. Pierwsze przedstawienie odbyło się w lipcu 2013 roku.
Głównym miejscem, w którym występuje zespół, jest „TEATR ASTANA BALET” otwarty w grudniu 2016 roku.
Komiks
Legenda jest wciąż żywa i przedstawiana w różny sposób. Jednym z nich jest komiks. Jest on napisany w dwóch językach: kazachskim i rosyjskim. Dzięki QR kodom można zobaczyć animowaną wersję tej historii.
